Depresja nie jest jesienno-zimowym obniżeniem nastroju, to poważne i coraz bardziej powszechne zaburzenie psychiczne. Cierpi na nią około 400 milionów ludzi na świecie, co stanowi aż 14 proc. populacji! Najczęściej występującymi symptomami są: przygnębienie, niskie poczucie własnej wartości, spadek zainteresowania przyjemnościami, poczucie winy, problemy ze snem, brak apetytu, energii i problemy z koncentracją.

Dwie trzecie osób nie ma świadomości, że choruje i to jest właśnie najczęstsza przyczyna zaniedbań, które mogą być tragiczne w skutkach. Tymczasem, po wprowadzeniu leczenia, aż w 80% przypadków jakość życia pacjenta zmienia się na lepsze!

Metody leczenia depresji to: psychoterapia i farmakologia. Ta ostatnia, bezwzględnie musi być poprzedzona konsultacją z psychiatrą. Najbardziej skutecznym rodzajem psychoterapii w leczeniu depresji i zaburzeń lękowych jest terapia poznawczo-behawioralna, która pomaga spojrzeć na życie z innej perspektywy, uczy rozumienia i radzenia sobie z problemami.

Sposób myślenia ma bezpośredni wpływ na jakość życia i tworzy naszą rzeczywistość. Warto więc nauczyć się świadomie obserwować własny umysł. Prostym sposobem by zmieniać schematy myślenia i pomóc sobie czy osobie bliskiej, jest konfrontowanie własnych myśli z rzeczywistością. Jak to robić?

Przykład:

Fakt: Sąsiadka przeszła dzisiaj obok mnie bez przywitania.

Moje myśli: „Na pewno jest na mnie zła”, „Może powiedziałam coś, co sprawiło, że się na mnie obraziła?”

Spróbuj spojrzeć na tą i podobne sytuacje w odmienny od dotychczasowego sposób, na przykład:

„Moja sąsiadka chyba ma dzisiaj zły humor, może coś ją martwi”.

Tylko ty możesz przerwać błędny krąg negatywnych myśli. Pamiętaj, by to o czym myślisz jak najczęściej konfrontować z rzeczywistością.

Unikaj myśli absolutnych w stylu: „wszystko albo nic”. Tego rodzaju nastawienie jest typowe dla pacjentów dotkniętych depresją. Oceniają oni własne doświadczenia, sytuacje, ludzi i samych siebie przez pryzmat tak zwanego „czarno – białego myślenia”: dobre albo złe, zawsze albo nigdy, wszystko albo nic, itp. Aby to zmienić, dobrze jest zacząć zwracać uwagę na słowa, które wypowiadamy, ale także na jakość naszego wewnętrznego monologu.

Można uczyć się mówić w sposób wspierający:

„Nawet jeśli będzie mi ciężko, znajdę rozwiązanie, bo wiem, że z każdej, nawet trudnej sytuacji jest jakieś wyjście.”

Albo: „Nie umiem dobrze prasować, ale moje ciasta zna i uwielbia cała rodzina”.

Kolejną, charakterystyczną cechą osobowości depresyjnej jest krytykowanie własnych zachowań; podkreślanie niedoskonałości, błędów i martwienie się tym, co według wewnętrznego krytyka, powinniśmy w przeszłości zrobić inaczej. Ignorowanie swoich zalet, przy jednoczesnym koncentrowaniu się na słabościach jest prostą drogą do życia pozbawionego satysfakcji i radości. Pamiętaj! Nie karz się i nie oceniaj! Po prostu wyciągaj wnioski i staraj się nie popełniać błędów. Każdego dnia możesz być trochę lepszą wersją siebie. Postaraj się być dla siebie najlepszym przyjacielem, dbaj o siebie i swoje samopoczucie. Poczucie niedowartościowania osłabia, podczas gdy docenianie własnych mocnych stron, kompetencji i umiejętności pomaga w działaniu i tworzy nowe perspektywy.

Stopniowo uwalniaj się od słowa „powinienem”. Nastawienie „powinienem” jest jak „surowy wewnętrzny nadzorca”, mający ciągle nowe i coraz większe wymagania. Zamiast „powinienem” naucz się mówić: „chcę”, „decyduję”, „wybieram”, „planuję”, „zrobię” itp. Te słowa są pozytywne i inspirujące. Podejście do codziennych obowiązków może być bardziej elastyczne. Spróbuj doceniać nawet drobne rzeczy – to niezbędny krok do osiągnięcia szczęścia i spokoju w życiu! Umiejętności zauważania dobra, piękna i nowych możliwości we wszystkim i we wszystkich można się nauczyć na każdym etapie życia i w każdej sytuacji J

Rozpoznanie epizodu depresyjnego

Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10, aby móc stwierdzić występowanie epizodu depresyjnego, przez minimum dwa tygodnie muszą występować przynajmniej trzy z poniższych objawów:

• obniżenie nastroju
• utrata zainteresowań i zdolności do cieszenia się (anhedonia)
• zmniejszenie energii prowadzące do wzmożonej męczliwości
• osłabienie koncentracji i uwagi
• niska samoocena i brak wiary w siebie
• poczucie winy
• pesymistyczne widzenie przyszłości
• zaburzenia snu i apetytu
• zmniejszona zdolność koncentracji i/lub brak decyzyjności
• nawracające myśli o śmierci (lecz nie sprowadzające się tylko do lęku przed umieraniem) i/lub samobójstwie

Niektóre z powyższych objawów są charakterystyczne dla procesu starzenia i tak powszechne we współczesnym świecie, że niestety często bywają niezauważane i lekceważone.

Dlaczego osoby starsze zapadają na depresję?

Na pierwszym miejscu wśród czynników powodujących wystąpienie depresji wymienia się samotność i poczucie bycia niepotrzebnym. Aby jednak bardziej precyzyjnie określić źródło problemów, warto obserwować, rozmawiać i uważnie słuchać podopiecznego, a także w miarę możliwości pomagać mu w codziennym życiu lub organizować pomoc.

Czynniki, które zwiększają ryzyko zachorowania na depresję, to:

• przejście na emeryturę i związane z nim poczucie bycia niepotrzebnym
• utrata zdrowia, sprawności, atrakcyjności fizycznej
• długotrwała izolacja, osamotnienie
• zła sytuacja ekonomiczna
• predyspozycje genetyczne
• współistniejące problemy psychiczne
• strata bliskiej osoby lub ukochanego pupila
• przyjmowanie niektórych leków (np. przeciw cukrzycy)

Oto szczególnie niepokojące symptomy, których nie powinno się ignorować:

• długotrwałe, nieprzemijające obniżenie nastroju, któremu towarzyszą smutek, lęk i drażliwość
• utrata zainteresowania życiem, brak umiejętności cieszenia się
• zaburzenia snu, trudności ze wstawaniem, długie pozostawanie w łóżku, częste i długie drzemki w ciągu dnia
• spadek sprawności umysłowej i koncentracji
• hipochondria, bóle, które senior interpretuje jako pewny sygnał rozwijających się chorób

Skuteczne leczenie

W przypadku ciężkiej depresji starczej niezbędna jest wizyta u lekarza pierwszego kontaktu lub od razu u psychiatry. Po przeprowadzeniu wywiadu, specjalista przepisuje zwykle odpowiednie leki. Dobrze dobrane farmaceutyki pomagają wyregulować pracę mózgu i pozytywnie wpływają na nastrój. Terapia (prowadzona równolegle z farmakologią), pomaga poznać i zrozumieć samego siebie, uczy zmiany schematów, uwarunkowań i przekonań, według których żyjemy.

Najczęstszą przyczyną występowania depresji jest samotność. Wielu seniorom nawet najlepiej dobrane leki nie zastąpią towarzystwa drugiego człowieka. Co więcej, w przypadku łagodnych postaci choroby często wystarczy poświęcenie większej uwagi starszej osobie i wspólne spędzanie czasu w przyjaznej, spokojnej atmosferze.

Jeśli zauważyłeś u członka rodziny lub Twojego podopiecznego objawy depresji nie czekaj, działaj!

Proste sposoby pomocne w zapobieganiu depresji, to:

• regularne odwiedzanie seniora
• uważna, empatyczna rozmowa
• proponowanie pomocy przy sprzątaniu czy zakupach
• wspólne spędzanie czasu na świeżym powietrzu podczas spacerów lub innych aktywności – dopasowanych do stopnia sprawności i preferencji podopiecznego
• zachęcanie seniora do zwierzeń i wspominania najpiękniejszych chwil w życiu, do spotkań ze znajomymi, słuchania radia, czytania książek i innych lubianych aktywności

Często już sama obecność życzliwej osoby odmienia sposób postrzegania sytuacji, pomaga spojrzeć na samego siebie z innej perspektywy. Dlatego pełne empatii i zrozumienia podejście do opieki nad seniorem, to jeden z ważniejszych elementów profilaktyki depresji u osób starszych.