Pierwsza pomoc w oparzeniach, zatruciu i udarze

Według badań, najwięcej wypadków ma miejsce w domu, więc opiekując się swoim podopiecznym w środowisku domowym należy być przygotowanym na różne zdarzenia. Po przeczytaniu tego artykułu dowiesz się jak właściwie reagować w konkretnych wypadkach.

Pierwsza pomoc w oparzeniach

Oparzenia to uszkodzenia tkanek spowodowane przez działanie wysokiej temperatury na skórę np. przez działanie otwartego ognia, słońca lub z powodu oblania gorącą cieczą, poparzenia gazem. Również prąd elektryczny może spowodować poparzenia w razie kontaktu z ciałem (porażenie prądem).

Oparzenia w wyniku kontaktu z ogniem lub słońcem nie są takie same jak oparzenia płynami/gazami, nawet jeśli powodują podobne objawy. Mówi się o poparzeniu płynami/gazami, gdy na ciało działają gorące ciecze lub gazy uszkadzając tym samym skórę.

Uszkodzenie skóry rozpoczyna się przy temperaturze 42°C – już po 6-ciu godzinach naskórek ulega martwicy. Przy temperaturze 55°C wystarczą 3 minuty działania, a przy 70°C zaledwie 1 sekunda!

Rozpoznanie:

  • Zaczerwienienie aż do powstawania pęcherzy na dotkniętych obszarach skóry
  • Silny ból
  • Możliwe źródła ciepła sugerujące oparzenie, takie jak otwarty ogień na grillu

Ocena sytuacji:

  • Czy istnieją inne źródła zagrożeń?
  • otwarty ogień (np. grill)
  • silne nasłonecznienie
  • substancje łatwopalne
  • Gdzie znajduje się oparzenie?
  • Jak silne jest oparzenie?
    • 1 stopień: powierzchowne oparzenie z zaczerwienieniem skóry i bólem (np. oparzenie słoneczne)
    • 2 stopień:
      • Stopień 2a: powierzchowne oparzenia z zaczerwienieniem skóry i bólem oraz otwarta, wilgotna rana + powstawanie obrzęku i pęcherzy wypełnionych żółtawym płynem surowiczym
      • Stopień 2b: powierzchowne i głębsze oparzenia z niewielkim bólem lub bez bólu + pęcherze z powodu gromadzenia się płynu pod skórą + wilgotna, biaława rana
    • 3 stopień: głębokie oparzenia + żółte lub czarne przebarwienia skóry i oderwanie płatów skóry – dochodzi do uszkodzenia pełnej grubości skóry, często również tkanek głębokich.

W wyniku uszkodzenia zakończeń nerwowych poszkodowany z tak ciężkimi oparzeniami nie odczuwa bólu.

Działanie:

  • Jeśli to konieczne ugaś ogień lub źródło pożaru
  • Zwróć się do osoby poszkodowanej
  • Sprawdź czy oddycha

Wariant 1: Osoba poszkodowana reaguje i oddycha

  • Ułóż poszkodowanego w bezpiecznym miejscu
  • Usuń spalone ubrania (tylko jeśli nie są przyklejone do skóry)
  • Wykonaj połączenie alarmowe w celu wezwania pogotowia ratunkowego
  • Schładzaj drobne oparzenia letnią wodą
  • Obszerne rany w wyniku poparzeń przykryj sterylnym opatrunkiem z jonami srebra
  • Utrzymuj ciepłotę ciała
  • Uspokajaj poszkodowanego i kontroluj oddychanie

Wariant 2: Osoba poszkodowana nie reaguje, ale oddycha

  • Wezwij pomoc – jeśli w pobliżu są jakieś osoby, poproś, aby pomogły Ci
  • Ułóż osobę poszkodowaną w pozycji bocznej ustalonej
  • Wykonaj połączenie alarmowe w celu wezwania karetki pogotowia
  • Schładzaj drobne oparzenia letnią wodą
  • Obszerne rany w wyniku poparzeń przykryj sterylnym opatrunkiem z jonami srebra
  • Utrzymuj ciepłotę ciała
  • Uspokajaj poszkodowanego i kontroluj czy oddycha

Wariant 3: Osoba poszkodowana nie reaguje i nie oddycha

  • Wezwij pomoc – jeśli w pobliżu są jakieś osoby, poproś, aby pomogły Ci
  • Obróć poszkodowanego na plecy i utrzymuj ciepłotę ciała (bez chłodzenia oparzeń!)
  • Wykonaj połączenie alarmowe w celu wezwania karetki pogotowia
  • Rozpocznij rytmiczną resuscytację krążeniowo-oddechową za pomocą 30 uciśnięć klatki piersiowej na 2 wdmuchnięcia
  • Sprawdzaj czy poszkodowany odzyskał przytomność i zaczął oddychać, jeśli nie, to kontynuuj resuscytację do przyjazdu karetki pogotowia

Duże oparzenia nie są już chłodzone zimną wodą, ponieważ ochładzają całe ciało, a tym samym mogą prowadzić do problemów sercowo-naczyniowych. Z tego powodu, nawet w przypadku ran o niewielkiej powierzchni, chłodzenie odbywa się wyłącznie letnią wodą.

Pierwsza pomoc w przypadku zatrucia

Zatrucie może się pojawić, gdy do organizmu dostaną się substancje zewnętrzne, których nie można przetworzyć lub które wpływają na funkcjonowanie organizmu. Istnieją różne przyczyny zatrucia, np. gazy (w przypadku ulatniania się tlenku węgla – zatrucie czadem), mydła i zasady (np. płyn do mycia naczyń, proszek do prania), w wyniku kontaktu ze skórą (np. niektóre pestycydy) czy wstrzyknięcia (w przypadku przedawkowania leków lub narkotyków).

Zatrucie może prowadzić do wstrząsu toksycznego. Szybkie leczenie i nadzór medyczny są zatem niezbędne, aby trucizna nie spowodowała długotrwałego uszkodzenia ciała i aby nie pozostały w nim resztki trucizny.

Rozpoznanie:

  • Nudności, wymioty, biegunka
  • Nagły ból brzucha lub skurcze
  • Silny ból głowy, zawroty głowy i „mroczki przed oczami”
  • Stan pobudzenia
  • Oznaki wstrząsu takie jak blada, spocona skóra
  • Zaburzenia świadomości, spowolnione reakcje, aż do utraty przytomności
  • Zaburzenia oddychania lub bezdech, niebieskawe zabarwienie warg z powodu braku tlenu w ciele
  • Możliwe toczenie piany z ust w zależności od rodzaju trucizny – pojawia się np. w przypadku mydła

Obserwacja:

  • Czy istnieją jakieś wskazówki odnośnie spożytej trucizny?
  • widać pozostałości toksycznych substancji
  • w pobliżu leżą opakowania po lekach
  • obserwacje naocznych świadków
  • Czy miejsce pozwala na wyciągnięcie pośrednich wniosków na temat przyczyn zatrucia?
  • region wiejski, np. trucizny odzwierzęce jak ukąszenie przez żmiję
  • ogród, np. tak zwana trucizna kontaktowa, jak pestycydy
  • gospodarstwo domowe, np. mydła i zasady takie jak proszek do prania
  • Czy można zabezpieczyć pozostałości po truciznach/pojemniki/opakowanie bez narażania własnego zdrowia?

Działanie:

  • Zwróć się do poszkodowanego
  • Sprawdź czy oddycha

Wariant 1: Osoba poszkodowana reaguje i oddycha

  • Ułóż osobę poszkodowaną w bezpiecznym miejscu
    • W przypadku bólu brzucha lub skurczów i/lub osłabienia i/lub wstrząsu: połóż poszkodowanego i odwróć głowę na bok (aby uniknąć ryzyka uduszenia podczas ewentualnych wymiotów)
    • W przypadku duszności: pomóż poszkodowanemu usiąść z pochyloną głową (aby w razie potrzeby mógł zwymiotować)
  • Wykonaj połączenie alarmowe w celu wezwania karetki pogotowia
  • Utrzymuj ciepłotę ciała
  • Podaj lód do ssania – jeśli istnieją ślady zatrucia mydłami i zasadami pod żadnym pozorem nie podawaj wody do picia, ponieważ prowadzi to do tworzenia piany w żołądku!
  • Nie przestawaj uspokajać poszkodowanego i kontrolować jego oddechu

Wariant 2: Osoba poszkodowana nie reaguje, ale oddycha

  • Ułóż poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej (aby zminimalizować ryzyko uduszenia podczas ewentualnych wymiotów)
  • Wykonaj połączenie alarmowe w celu wezwania karetki pogotowia
  • Utrzymuj ciepłotę ciała
  • Kontroluj proces oddychania

Aby otrzymać dokładną diagnozę lekarza, w przypadku zatrucia ważne jest dostarczenie pozostałości trucizny lub przynajmniej wskazówek co do przyczyn zatrucia. Zawsze zwracaj uwagę na własne bezpieczeństwo, tj. nigdy nie dotykaj resztek trucizny/wymiotów/ pojemników gołymi rękami!

Pierwsza pomoc przy zaburzeniach czynności mózgu

Zaburzenia czynności mózgu często można stwierdzić po widocznych urazach zewnętrznych głowy. Ponadto osoby cierpiące na zaburzenia związane z czynnością mózgu mają trudności z kontrolowaniem swojego ciała, na przykład z powodu luk w pamięci lub paraliżu po jednej stronie.

W przypadku urazów głowy lub ostrych zaburzeń, takich jak udar – głowa i górna część ciała muszą być uniesione. W ten sposób uniknie się dalszego ucisku na mózg.

W przypadku udaru, osoby udzielające pierwszej pomocy mogą jedynie zadzwonić na numer alarmowy i poczekać wraz z osobą poszkodowaną na przybycie służb ratunkowych.

Udar mózgu można rozpoznać po:

  • zaburzeniach mowy
  • zaburzeniach widzenia (podwójne widzenie, martwe punkty)
  • niewyraźnej mowie
  • silnych zawrotach głowy
  • dezorientacji
  • asymetrii twarzy z porażeniem po jednej stronie.

Jak rozpoznać udar mózgu? – test F.A.S.T.

Skrót F.A.S.T. w rozwinięciu oznacza: FACE – twarz, ARM – ramiona, SPEECH – mowa, TIME – czas. Jeżeli podejrzewamy, że ktoś w naszym otoczeniu może właśnie przechodzić udar, wystarczy poprosić go o wykonanie trzech prostych czynności, które są elementem testu F.A.S.T.:

F – face (twarz): poproś osobę, aby się uśmiechnęła. Zwróć uwagę czy opadnie mu jedna strona twarzy,

A – arm (ramiona): poproś osobę o podniesienie obu ramion. Zwróć uwagę czy jedno ramię opada w dół,

S – speech (mowa): Poproś osobę o powtórzenie prostej frazy. Zwróć uwagę czy mowa jest niewyraźna czy dziwna,

T – time (czas): Jeśli zobaczysz którykolwiek z tych znaków, od razu zadzwoń pod numer 112.

UWAGA!

Zwróć uwagę na czas, kiedy pojawią się pierwsze objawy. Te informacje pomagają pracownikom służby zdrowia w ustaleniu najlepszego leczenia.

Tylko kilka urazów głowy można ocenić gołym okiem bez badania lekarskiego. Wyjątkiem jest udar słoneczny, którego objawy mogą być łatwo rozpoznane przez osobę udzielającą pierwszej pomocy i leczone (do czasu przybycia służb ratunkowych). Wszystkie działania opisane poniżej odnoszą się zatem do przypadku udaru słonecznego.

Najważniejszą rzeczą jest jak najszybsze zabranie osoby poszkodowanej ze słońca. Jeśli nie jest to możliwe, ponieważ osoba poszkodowana jest zbyt słaba, należy osłonić ją przed słońcem kurtką, kocem, parasolem itp.

Następujące cechy i działania odnoszą się do udaru słonecznego:

Rozpoznanie:

  • Zaczerwieniona głowa i twarz
  • Ból głowy i sztywność szyi
  • Dezorientacja lub ograniczone reakcje
  • Często nudności z wymiotami

Ocena sytuacji:

  • Gdzie jest najbliższe miejsce w cieniu, do którego można przenieść osobę poszkodowaną? Czy w okolicy są np. drzewa, budynki, zadaszenia, parasole dostarczające cień?
  • Jak długo osoba poszkodowana przebywała na słońcu?

Działanie:

  • Zwróć się do poszkodowanego
  • Sprawdź czynności oddechowe
  • Doprowadź poszkodowanego do cienia i pomóż ułożyć go z uniesioną głową
  • Wykonaj połączenie alarmowe w celu wezwania karetki pogotowia
  • Schładzaj szyję chorego poprzez zastosowanie chłodnych okładów (najlepiej wilgotnymi, letnimi ręcznikami)
  • Utrzymuj ciepłotę ciała
  • Uspokajaj poszkodowanego i kontroluj jego oddech

Najważniejszą rzeczą jest jak najszybsze wyprowadzenie poszkodowanych ze słońca. Jeśli nie jest to możliwe, ponieważ dana osoba jest zbyt słaba, należy odciąć dopływ promieni słonecznych np. poprzez zakrycie poszkodowanego kurtkami, kocem, nakryciami głowy, parasolem.