Każda nagła sytuacja powodująca zagrożenie dla zdrowia lub życia człowieka, wypadek, uraz, rana lub utrata przytomności mają jedną wspólną cechę: osoba poszkodowana w jednej chwili zaczyna się źle czuć i potrzebuje pomocy. Chociaż pomoc w przypadku każdego zaistaniałego urazu musi być dobrana indywidualnie, to istnieją podstawowe zalecenia dotyczące działań, o których trzeba pamiętać.
Nie wolno zapominać, że każdy człowiek jest zobowiązany do udzielenia pomocy, a w przypadku jej nieudzielenia Kodeks Karny przewiduje karę do 3 lat pozbawienia wolności. W jakim stopniu powinniśmy udzielać pomocy? Każdy musi zdecydować sam, według własnych możliwości, wiedzy i umiejętności.
Nawet niedoświadczone osoby udzielające pierwszej pomocy mają duży wpływ na przebieg sytuacji, chociażby poprzez samo wezwanie karetki pogotowia lub proste czynności jak rozmowa z osobami poszkodowanymi, pozostanie przy nich oczekując na przyjazd karetki oraz opiekę nad nimi.
Podchodząc do każdej niebezpiecznej sytuacji, należy przestrzegać zasady:
Rozpoznaję – oceniam – działam
Pamiętajmy, że udzielenie pierwszej pomocy nie musi oznaczać faktycznego wykonania czynności medycznych. W każdym przypadku, w ramach pierwszej pomocy należy wykonać telefon alarmowy, w celu wezwana pogotowia ratunkowego.
Pierwsza pomoc przy zaburzeniach oddychania
Powietrze, którym oddychamy, zaopatruje komórki ciała w tlen oraz wydala dwutlenek węgla i inne produkty przemiany materii z organizmu. Jeśli człowiek nie oddycha lub oddychanie jest utrudnione, podstawowe procesy życiowe w organizmie nie mogą zachodzić prawidłowo.
W przypadku zaburzeń oddychania musimy działać szybko!
Nawet kilka minut może zdecydować o długofalowych konsekwencjach.
Rozpoznanie sytuacji:
Przede wszystkim musimy ustalić czy występują trudności w oddychaniu. Możemy to zrobić poprzez metodę: widzę-słyszę-czuję, która zajmie nam ok. 10 sekund. Zaburzenia oddychania objawiać się mogą również zasinieniem okolicy ust i trudnościami w mówieniu.
Widzę: Czy klatka piersiowa poszkodowanej osoby unosi się rytmicznie i opada?
Słyszę: Czy odgłosy oddechu są słyszalne, gdy przyłożymy ucho ponad ustami i nosem osoby poszkodowanej?
Czuję: Czy można poczuć ruchy oddechowe kładąc ręce na górnej części okolic brzucha poszkodowanej osoby?
Ustalenie przyczyny:
Zaburzenia oddychania mogą mieć wiele różnych przyczyn. Najczęstsze objawy utrudnionego oddychania:
- Ugryzienie owada w okolice ust
– Czy widać jakieś zewnętrzne oznaki ukąszenia owadów?
– Czy osoba poszkodowana może udzielić informacji o alergiach na owady (np. pszczoły)?
– Czy środowisko w którym aktualnie przebywacie wskazuje, jaki może to być rodzaj ukąszenia owada?
- Ciała obce w tchawicy lub przełyku
– Czy można rozpoznać z zewnątrz, jakie ciało obce i jaki rozmiar znajduje się w tchawicy lub przełyku?
– Czy osoba zainteresowana może udzielić informacji na temat rodzaju ciała obcego?
- Bezdech
– Jaka jest przyczyna niewydolności oddechowej? Czy można zniwelować ją szybko poprzez pierwszą pomoc na miejscu zdarzenia?
– Czy naoczni świadkowie mogą powiedzieć, jak długo dana osoba nie oddychała? (Są to ważne informacje, które trzeba przekazać podczas wzywania karetki pogotowia.)
Podjęcie działania:
- Ugryzienie owada w okolice ust
– Porozmawiaj z osobą poszkodowaną w celu ustalenia co się wydarzyło
– Sprawdź oddech, ustal czy jest jakaś opuchlizna utrudniająca oddychanie
Czasem może pomóc zmiana pozycji – odpowiednie ustawienie ułatwi złapanie oddechu
– Następnie należy położyć poszkodowanego z podniesioną górną częścią ciała (oprzeć np. o ścianę lub posadzić na wygodnym krześle z podłokietnikami)
– Gdy jest on bezpieczny, jak najszybciej wezwij pogotowie
– Ewentualnie można wdrożyć zimne okłady w celu zmniejszenia miejscowego obrzęku zewnętrznego oraz podać poszkodowanemu do ssania kostkę lodu, aby zmniejszyć wewnętrzną opuchliznę (uwaga, aby nie połknął!)
– Zapewnij utrzymanie ciepła w organizmie poszkodowanego
– Kontynuuj uspokajanie poszkodowanego i sprawdzaj na bieżąco jego oddech
– jeśli nastąpi utrata przytomności, to rozpocznij RKO
- Ciało obce w tchawicy lub przełyku
– Porozmawiaj z osobą poszkodowaną w celu ustalenia co się wydarzyło
– Sprawdź oddech oraz ustal czy w tchawicy lub przełyku znajduje się ciało obce
– Następnie należy położyć poszkodowanego z podniesioną górną częścią ciała (oprzeć np. o ścianę lub posadzić na wygodnym krześle z podłokietnikami)
– Koniecznie trzeba usunąć wszelkie ciała obce, które są widoczne w jamie ustnej (np. wyłamane zęby) – Ciała obce niewidoczne w jamie ustnej nie są usuwane podczas pierwszej pomocy! Nimi zajmie się pogotowie ratunkowe po przyjeździe, aby usunąć je specjalistycznie w bezpieczny sposób.
– Poklep zdecydowanym ruchem plecy poszkodowanego i poproś, aby spróbował zakaszleć, ewentualnie naciśnij na górną część brzucha, co może ułatwić odkrztuszenie ewentualnych ciał obcych
– Wezwij pogotowie
– Zapewnij utrzymanie ciepła w organizmie poszkodowanego
– Kontynuuj uspokajanie poszkodowanego i sprawdzaj oddech na bieżąco
– jeśli nastąpi utrata przytomności, to rozpocznij RKO
- Zatrzymanie oddechu
– Spróbuj porozmawiać z osobą poszkodowaną – sprawdź czy jest przytomna
– Sprawdź czy drogi oddechowe są drożne, w razie potrzeby należy, zwracając głowę poszkodowanego w bok, oczyścić je palcami (nie wolno poruszać głową przy podejrzeniu uszkodzenia kręgów szyjnych).
– odchyl głowę, aby ułatwić oddychanie – połóż na czole poszkodowanego jedną dłoń, palce drugiej pod brodą i odchyl jego głowę do tyłu.
– Sprawdź oddech
– Jeśli osoba poszkodowana nie oddycha, to wołaj głośno o pomoc
– poproś najbliższą osobę o wezwanie karetki pogotowia
– Połóż osobę poszkodowaną na plecach, na twardej, stabilnej powierzchni
– Zapewnij utrzymanie ciepła w organizmie poszkodowanego
– Rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO):
30 x uciśnięcia klatki piersiowej i 2 x wdmuchanie powietrza
RKO kontynuuj do przybycia lekarza ratunkowego. Jeśli nie ma nikogo, kto może zadzwonić po pogotowie, to w tym czasie zadzwoń pod numer alarmowy.
Rytmiczne uciskanie klatki piersiowej, to pośredni masaż serca, który jest zabiegiem reanimacyjnym, ratującym ludzkie życie. Polega on na miarowym uciskaniu serca w miejscu pomiędzy mostkiem, a kręgosłupem, poprzez naciskanie w dolnej części mostka rękami w rytmie około 100 uciśnięć na minutę. Nacisk wykonujemy nadgarstkami rąk ułożonych jedna na drugiej, gdzie palce są splecione. Powinien on być wykonywany dość mocno, aby wywołać przemieszczenie mostka w kierunku kręgosłupa na ok. 4-5 cm.
Podczas przeprowadzania masażu serca należy wykonać jednocześnie sztuczne oddychanie w stosunku: 30 uciśnięć klatki piersiowej na 2 wdmuchnięcia sposobem ”usta-usta” lub „usta-nos”. W celu wykonania sposobu „usta – usta” należy:
- klęknąć obok poszkodowanego i utrzymując głowę w odchyleniu palcami ręki zacisnąć nos osoby poszkodowanej
- objąć własnymi ustami usta ratowanego, dokonać wdechu powietrza z własnych płuc do płuc ratowanego, obserwując jednocześnie kątem oka, czy w czasie wdmuchiwania powietrza unosi się klatka piersiowa ratowanego,
- po każdym wdmuchiwaniu odsłonić usta ratowanego i obserwować czy klatka piersiowa opada,
- zachować częstotliwość rytmicznego wdmuchiwania powietrza ok. 20 razy na minutę.
Stosując metodę „usta-nos” wykonuje się te same czynności z tym, że wdmuchuje się poszkodowanemu powietrze przez nos, zatykając jednocześnie dłonią lub swoim policzkiem usta poszkodowanego. W przypadku, gdy ratowane jest niemowlę lub małe dziecko szeroko przykładamy swoje usta do twarzy dziecka tak, aby szczelnie objąć jednocześnie nos i usta ratowanego. Powietrze należy wdmuchiwać ok. 20 razy na minutę.
Należy pamiętać, że nawet samo wykonywanie masażu serca, bez wdrożenia metody „usta-usta” może uratować życie! Ponadto w aptece można kupić małe, jednorazowe maseczki do RKO, które w razie czego warto zawsze mieć przy sobie np. w torebce.
